Trường phổ thông dân tộc bán trú - Điểm tựa cho giáo dục vùng cao phát triển bền vững

Điện Biên TV - Trên cơ sở "Ký túc xá dân lập", cùng với sự quan tâm đầu tư của Nhà nước và thực hiện xã hội hoá công tác giáo dục, đến nay, chất lượng dạy và học các trường phổ thông dân tộc bán trú huyện vùng cao Tủa Chùa khởi sắc. Sự nghiệp giáo dục từng bước phát triển bền vững.  

Từ "Ký túc xá dân lập" trước đây...

Tâm sự với nguyên Trưởng phòng Giáo dục - Đào tạo ông Bùi Minh Tuyên, người cả đời gắn bó với sự nghiệp giáo dục vùng cao, hiện đang nghỉ hưu tại thị trấn Tủa Chùa, ngược dòng thời gian ông nhắc lại phương châm giáo dục những năm 70, 80, 90 của thế kỷ trước là: "Thầy tìm trò, trường gần dân, xây dựng ký túc xá dân lập, kết hợp với  giáo viên cắm bản". Trước đây, thầy giáo muốn có học sinh để dạy, thì phải đi gọi học sinh, thường gọi là "chiêu sinh". Lớp ít thì 5 đến 10 em, lớp đông thì vài chục em là cùng. Khi mùa đông giá rét, thời điểm sản xuất làm ruộng, làm nương... thì học sinh rất ít, hoặc thậm chí có giáo viên mà không có học sinh. Học sinh ở cách xa trường trên 10 km, để vào lớp đúng giờ, phải đốt đuốc, lội suối, vượt dốc đi bộ từ 4 - 5 giờ  sáng. Việc bố trí giáo viên "cắm bản" chỉ  dạy được đến lớp 2. Vì vậy học sinh muốn học tiếp lớp trên thì phải về xã để học - đó là loại hình "Ký túc xá dân lập". Khi về học ở trường xã phải có nhà để ở, lương thực (gạo, ngô) để ăn. Thời điểm này cấp uỷ, chính quyền các xã vận động mỗi hộ gia đình đóng góp giúp đỡ từ  5 đến 10 kg thóc, ngô. Số lương thực đó mang về kho "Ký túc xá dân lập" giao cho nhà trường quản lý, để học sinh ăn hàng ngày. Để có nhà ở cho học sinh "Ký túc xá dân lập", các đoàn thể: thanh niên, phụ nữ cùng các gia đình lên rừng lấy gỗ, tranh, tre, nứa làm nhà và làm giường nằm cho các em. Chăn, màn, chiếu, dụng cụ nấu ăn thì sử dụng lại của Trường Thiếu niên dân tộc huyện. Mỗi "Ký túc xá dân lập" có từ 10 đến 20 em. Những năm 2.000 trở lại đây, được Nhà nước quan tâm đầu tư cho giáo dục vùng cao và thực hiện xã hội hoá công tác giáo dục với sự giúp đỡ của các doanh nghiêp, các nhà hảo tâm, các tổ chức xã hội, nên cơ sở vật chất phục vụ học tập, ăn nghỉ được cải thiện. Thế là "Ký túc xá dân lập" của thế kỷ trước theo thời gian dần phát triển và trở thành loại hình trường phổ thông dân tộc bán trú như hiện nay.

Có nơi ăn chốn nghỉ giúp các em học sinh vùng cao yên tâm học tập, chất lượng giáo dục cũng vì thế được nâng lên.

...Đến phổ thông dân tộc bán trú hiện nay   

Trò chuyện với Thào Thị Mỷ, học sinh Trường phổ thông Dân tộc bán trú Tiểu học Mường Báng 2, em cho biết: Ở bản chỉ học đến lớp 2, từ bản Nà Áng về trường phải đi bộ vượt dốc gần 3 tiếng đồng hồ. Nếu ngày nào cũng đi như vậy thì không thể đi được. Vì vậy gia đình đồng ý cho em cùng các bạn trong bản về học bán trú tại trường. Được Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam giúp đỡ xây nhà cho chúng em ở, cùng giường, chiếu. Chúng em được Nhà nước cho tiền ăn hàng ngày. Các thầy giáo cô giáo cùng nhau chăm sóc chúng em học tập cùng các hoạt động lao động, văn thể. Bây giờ về trường học bán trú vui hơn ở nhà...

Nói về hiệu quả hoạt động của loại trường phổ thông dân tộc bán trú ở huyện Tủa Chùa, cô giáo Hoàng Tuyết Ban, Trưởng phòng Giáo dục - Đào tạo, cho biết: Năm học 2013 – 2014, huyện có 10 trường phổ thông dân tộc bán trú (4 trường tiểu học, 6 trường trung học cơ sở). Trường Phổ thông Dân tộc bán trú Sính Phình có số lượng đông nhất  trên 300 học sinh. Các trường: Tủa Thàng, Trung Thu, Sính Chải, Mường Đun, Sá Nhè, Tả Sìn Thàng và Mường Báng 2 có số lượng từ 150 đến 250 học sinh... Về cơ bản, các trường phổ thông dân tộc bán trú đã có đủ phòng học, nhà nghỉ, giường tầng ngủ 2 em/giường. Trong thời gian học tập, được Nhà nước cấp tiền sinh hoạt 420 ngàn đồng/người/ tháng... Loại hình trường phổ thông dân tộc bán trú thực sự đã giải quyết được những khó khăn cho học sinh ở các thôn, bản xa trường để có điều kiện theo học lên lớp trên, cấp trên. Với giáo dục vùng cao, muốn nâng cao chất lượng, thì trước hết phải đảm bảo duy trì được số lượng. Từ đó học sinh mới tiếp thu đầy đủ kiến thức. Mặt khác, khi về học bán trú nơi ăn chốn nghỉ và học tập chu đáo hơn, đồng thời có điều kiện giúp các em thường xuyên giao tiếp tiếng Việt và hình thành nền nếp trong lao động, sinh hoạt và các hoạt động tập thể.

Từ thực tiễn và hiệu quả hoạt động trong những năm qua chứng tỏ, loại hình trường phổ thông dân tộc bán trú - thực sự là điểm tựa cho sự nghiệp giáo dục vùng cao phát triển bền vững.                             
                              

Đỗ Quang Khải