Nỗ lực tìm kiếm và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ

ĐBP - Chiến tranh đã lùi xa, nhưng nỗi đau và những khoảng trống để lại sau các cuộc kháng chiến vẫn hiện hữu trong các gia đình liệt sĩ. Trên mảnh đất lịch sử Điện Biên - nơi từng ghi dấu chiến công “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, vẫn còn nhiều phần mộ chưa được tìm thấy hoặc chưa xác định được danh tính.

Lễ truy điệu và an táng hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam hy sinh tại Lào đầu năm 2025. Ảnh: C.T.V

Những năm qua, với lòng biết ơn và tri ân sâu sắc, tỉnh Điện Biên đã triển khai đồng bộ, toàn diện công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ, coi đây là nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, khơi dậy lòng yêu nước và trách nhiệm trong mỗi cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân.

Ban Chỉ đạo tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ tỉnh đã tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh ban hành nhiều chủ trương, kế hoạch; chỉ đạo lực lượng quân sự phối hợp chặt chẽ với các ngành, đoàn thể, địa phương để triển khai đồng bộ. Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh, vận động nhân dân cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ còn thiếu thông tin được thực hiện chặt chẽ. Nhiều người dân tích cực phối hợp với các lực lượng chức năng để tìm kiếm, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ.

Bà Nguyễn Thị Tẹo ở xã Thanh Nưa, có anh trai là liệt sĩ hy sinh trong khi làm nhiệm vụ quốc tế tại nước bạn Lào. 30 năm qua, bà cùng gia đình không ngừng tìm kiếm, gặp đồng đội, đến nhiều nghĩa trang trong và ngoài nước với hy vọng tìm lại dấu vết của anh trai. Khi nhà nước triển khai việc lấy mẫu ADN thân nhân liệt sĩ, bà Tẹo là một trong những người đầu tiên đăng ký, nuôi hy vọng tìm lại người anh đã khuất.

Trong vòng 5 năm trở lại đây, công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên địa bàn tỉnh Điện Biên đã có những chuyển biến rõ rệt nhờ sự tham gia tích cực của nhân dân. Từ các già làng, trưởng bản đến những cựu chiến binh, người dân... đã cung cấp 50 nguồn tin quý giá về nơi an táng liệt sĩ. Trên cơ sở đó, lực lượng chức năng tiến hành khảo sát, xác minh, kết quả đã tìm thấy và quy tập 16 hài cốt liệt sĩ. Mỗi thông tin chính xác, mỗi hài cốt được đưa về nghĩa trang không chỉ là thành quả của nỗ lực chung, mà còn là sự tri ân sâu sắc đối với những người đã ngã xuống.

Những kết quả bước đầu ấy đã tạo nền tảng quan trọng, để công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ ở Điện Biên tiếp tục được triển khai bài bản, đồng bộ và đạt nhiều dấu ấn rõ nét hơn. Từ năm 2021 đến nay, UBND tỉnh đã tổ chức đón nhận, truy điệu 83 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện Việt Nam hy sinh tại Lào về nước. Cất bốc, quy tập được 14 hài cốt liệt sĩ qua các thời kỳ; an táng 11 hài cốt liệt sĩ; di chuyển hơn 30 hài cốt và phần mộ liệt sĩ về các địa phương; lấy 43 mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ phục vụ giám định ADN; đính chính thông tin 76 bia mộ liệt sĩ...

Công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xác minh kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ được thực hiện đồng bộ. Ban Chỉ đạo tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xây dựng cơ sở dữ liệu, chuẩn hóa dữ liệu, chỉnh sửa và bổ sung kết luận địa bàn, mộ liệt sĩ đang an táng trong các nghĩa trang. Đến nay, việc rà soát, hoàn thiện hồ sơ kết luận địa bàn và lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ cơ bản hoàn thành. Toàn tỉnh đã kết luận xong địa bàn 1.441 thôn, bản, tổ dân phố; hoàn thành lập bản đồ ở các xã, phường và cấp tỉnh.

Mặc dù vậy, quá trình triển khai gặp không ít khó khăn do địa bàn rộng, thực địa thay đổi thường xuyên, địa hình rừng núi phức tạp, giao thông đi lại khó khăn. Thông tin liên quan đến liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ và mộ liệt sĩ theo thời gian bị thiếu; nhiều hồ sơ giấy tờ quản lý còn sai sót, bất cập; một số nhân chứng lịch sử đã mất hoặc già yếu, ảnh hưởng đến việc triển khai nhiệm vụ. Trong khi số lượng hài cốt liệt sĩ cần phải tìm kiếm, quy tập còn 1.040 liệt sĩ và số lượng liệt sĩ không rõ thông tin quy tập còn 2.990 liệt sĩ.

Mục tiêu của tỉnh phấn đấu từ nay đến năm 2030 tìm kiếm, quy tập được từ 20 - 25 hài cốt liệt sĩ trên địa bàn tỉnh; sẵn sàng đón nhận hài cốt liệt sĩ do các Đội quy tập mộ liệt sĩ bàn giao, tổ chức Lễ đón nhận, truy điệu và an táng theo đúng quy định. Tăng cường thu thập, kết nối, xử lý thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ. Thực hiện giám định ADN xác định danh tính hài cốt liệt sĩ; lấy mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ tại các nghĩa trang liệt sĩ, hài cốt liệt sĩ mới được quy tập và lấy mẫu phẩm thân nhân liệt sĩ để phục vụ so sánh, đối chiếu, xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin.

Mỗi hài cốt liệt sĩ được tìm thấy, mỗi tên tuổi được xác định không chỉ là sự an ủi cho gia đình, mà còn là lòng biết ơn, tri ân của thế hệ hôm nay đối với những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Thành Đạt